آشنایی با بخش مرجع

منظور از کتاب مرجع کتابی است که کمتر کسی اقدام به خواندن آن از ابتدا تا انتها می‌کند، بلکه هر زمان نیاز به کسب اطلاعات، در ارتباط با سؤال خاصی داشته باشد، به آن مراجعه می‌نماید. تفاوت اساسی کتاب مرجع با کتاب‌های دیگر درهمین نکته نهفته است که معمولا کتاب‌های دیگر با هدف بحث عمیق درباره یک یا حداکثر دو موضوع نوشته می‌شوند اما کتاب مرجع حاوی موضوعات متنوع و مختلف و به منظور برآورده ساختن نیاز فوری افراد به اطلاعات مختصر تولید می‌شود.

 

ویژگی‌های کتاب مرجع:

کتاب‌های مرجع با توجه به اینکه توسط نویسندگان متعددی نگاشته می‌شوند، اغلب گرانقیمت هستند.

کتاب‌های مرجع به امانت داده نمی‌شوند.

کتاب‌های مرجع اغلب قطور و حجیم هستند و معمولا فضای زیادی را اشغال می‌کنند.

عمده منابع موجود در این بخش عبارتند از:

 

• واژه‌نامه‌های عمومی و تخصصی

  واژه‌نامه‌ها یا فرهنگ‌‏ها برای بیان و توصیف بسیاری از انواع کتاب‏‌های مرجع به کار برده می‏‌شود. منظور از فرهنگ یا واژه‌‏نامه سیاهه و صورتی است عموماً الفبایی از لغات یک زبان به انضمام اطلاعات لازم هر یک از آن لغات (شامل تلفظ، ریشه، معنا، مترادف و غیره)، یا ممکن است معادل آن لغات به زبان دیگری آمده باشد.

• دایره‌المعارف‌های عمومی و تخصصی

  دایره‏‌المعارف مجموعه‌‏ای از دانش‏‌ها است که در قالب مقاله‌‏های کوتاه و بلند به زبانی ساده به صورت مختصر و مفید تدوین می‏‌شود. دانش موجود در دایره‌‏المعارف‏‌ها با نوع خوانندگانی که در نظر دارد به آنها ارائه خدمت کند، مرتبط است. دایره‌‏المعارف می‏تواند عمومی و یا تخصصی باشد. هدف دایره‏‌المعارف‏‌های عمومی همه فهم کردن دانش در مقوله‏‌های مختلف است. به همین دلیل، دایره‌‏المعارف عمومی برای بیشتر افراد قابل فهم است مانند دایره‌‏المعارف مصاحب. دایره‌‏المعارف تخصصی برای همه فهم کردن دانش خاص یک حوزه تدوین می‏شود مانند دایره‏‌المعارف روان‏شناسی، دایره المعارف فیزیک.

• دستنامه‌ها

  کتاب فشرده‌‏ای که به اختصار، نکات اصلی موضوعی را مورد بحث قرار می‏دهد. این نوع منابع به افرادی که باید هنگام کار مطالب بسیار و جزئیات را در ذهن نگه دارند کمک می‏کند که کمتر دچار اشتباه شوند. مانند دستنامه پزشکی که باید هنگام نوشتن نسخه برای بیماران در اختیار داشته باشند تا در تشخیص و تجویز دارو بیماریهای مشابه را باهم اشتباه نگیرند.

• کتابشناسی‌ها

  به بیان ساده کتابشناسی را می‏توان، سیاهه یا لیستی از نام و مشخصات مواد کتابی یا غیر کتابی که به روشی خاص تنظیم شده، بی آنکه مجموعه کتابخانه خاصی مورد نظر باشد، تعریف کرد . کتابشناسی‌‏ها به افراد کمک می‏‌نماید که مجموعه‏‌ای از منابع مرتبط با موضوع مورد نیاز خود را بیابند.

• کتب شرح‌حال یا سرگذشت‌نامه

  این کتب زندگینامه یا شرح زندگی اشخاص می‏باشد، که اگر خود شخص سرگذشت زندگی خود را نوشته باشد به آن "خودسرگذشتنامه"  می‏‌گویند.

• اطلس‌ها

  مجلدی از نقشه‌‏ها، لوحه‌‏ها، گراورها، جدول‏‌ها و غیره، خواه با توصیف یا بدون آن. این مجموعه ممکن است به ضمیمه کتابی دیگر یا به تنهایی منتشر شده باشد.

• نمایه‌ها

  صورتی از موضوع‏‌ها و واژه‏‌های مهم، اسامی و دیگر مطالب یک یا چند کتاب با ارجاع به صفحاتی که این مطالب در آن واقع شده است. نمایه در پایان برخی کتابها وجود دارد. علاوه بر آن برای بازیابی مقالات نشریه‌‏های علمی ابزار مهمی است. امروزه نمایه‌‏های الکترونیکی ابزار مهمی برای بازیابی اطلاعات در وب یا بانک‌های اطلاعاتی است.

• پایان‏‌نامه‌‏ها

   شامل پایان‏‌نامه‌‏های دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری که از دانشگاه  فارغ‌التحصیل شده‌اند.