روز جهانی اهدا عضو گرامی باد

درباره ی اهدای عضو بیشتر بدانیم

انتقال اعضای یک فرد به فرد دیگر برای نجات زندگی یا بهبود کیفیت زندگی وی را اهدای عضو  می گویند. اهدای عضو می تواند از افراد زنده (در مورد کلیه و یا اهدای قسمتی از کبد یا ریه بزرگسالان به فرزندانشان) یا از افراد مرگ مغزی و یا از افراد مرگ قلبی در شرایط خاص و با تجهیزات و تمهیدات ویژه انجام شود.

    اهدای عضو چیست؟

انتقال اعضای یک فرد به فرد دیگر برای نجات زندگی یا بهبود کیفیت زندگی وی را اهدای عضو  می گویند. اهدای عضو می تواند از افراد زنده (در مورد کلیه و یا اهدای قسمتی از کبد یا ریه بزرگسالان به فرزندانشان) یا از افراد مرگ مغزی و یا از افراد مرگ قلبی در شرایط خاص و با تجهیزات و تمهیدات ویژه انجام شود.

    چه اعضاء و بافت هایی قابل اهدا می باشد؟

اعضای قابل اهدا : قلب ، ریه ها ، کبد ، روده ها ، لوزالمعده و کلیه ها می باشد. علاوه بر این اعضا، برخی از بافتهای بدن نیز قابل پیوند می باشند. با اهدای قرنیه می توان بینایی را به فردی که دچار صدمه شدید به چشم شده باز گرداند. تاندون و غضروف باعث باز سازی اعضای آسیب دیده مربوطه می شوند. پیوند استخوان می تواند مانع قطع عضو در سرطان استخوان شود. دریچه قلب برای کودکان با بیماری مادرزادی دریچه ای و بزرگسالان با دریچه آسیب دیده به کار می رود. پیوند پوست نجات بخش بیماران با سوختگی شدید می باشد. پیوند مغز استخوان تنها درمان ممکن در بعضی از سرطان های خون می باشد. برخلاف عضو، بافت می تواند تا 24 و یا حتی 48 ساعت بعد از مرگ فرد اهدای شود و حتی می توان آن را برای مدتهای طولانی ذخیره کرد.

خلاصه آنکه هر فرد مرگ مغزی میتواند با اهدای ارگانهای حیاتی خود جان 1تا8 نفر را از مرگ حتمی نجات داده و با اهدای بافت و نسوج خود 1 تا 53 نفر را از معلولیت رهایی بخشد.

 

     آیا در صورت مرگ طبیعی نیز امکان اهدای عضو وجود دارد یا خیر؟

بله ؛ بعد از مرگ کامل به صورت طبیعی تا 48 ساعت نسوجی مانند قرنیه ، دریچه قلب ، استخوان و تاندون قابل اهدا می باشند.

 نکته : امروزه روشی به نام(Donation after Cardiac death)  ، DCD یا اهدای پس از مرگ قلبی نیز در برخی کشور ها رایج شده است که بر اساس این تکنیک می توان برخی ارگان های افراد مرگ قلبی را نیز با تکنیک های خاص و رعایت برخی محدودیت ها استفاده نمود.

 

     آیا فرد زنده هم می تواند اهدا کننده باشد؟

بله، در بعضی شرایط میتواند اهدا کننده باشد. کلیه یکی از معمولترین اعضای اهدایی افراد زنده می باشد، زیرا یک فرد سالم با یک کلیه هم قادر است به زندگی طبیعی خود ادامه دهد. قسمتی از ریه والدین به کودک زیر 6 سال، قسمتی از کبد به افراد دیگر و در موارد نادر قسمتی از روده کوچک نیز قابل اهدا می باشد.

 

    آیا اهدا کنندگان عضو از نظر بیماریهای خاص غربالگری خواهند شد؟

همه اهدا کنندگان عضو از نظر ایدز ، هپاتیت ، ویروس های مشابه و یک سری بدخیمی ها مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

 

    آیا افراد مبتلا به بیماری دیابت و فشار خون و یا افراد مبتلا به بیماری های روماتیسمی مانند لوپوس و غیره می توانند اهدا کننده باشند؟

بله ، البته در صورت بروز حادثه برای این افراد و ایجاد مرگ مغزی سلامت تک تک اعضای بدن توسط تیم پزشکی به دقت بررسی می گردد و در صورت عدم وجود مشکل، اهدای اعضایی که عملکرد مناسبی دارند انجام می شود.

 

    کدام بیماری های زمینه ای مانع اهدای عضو فرد خواهند شد؟

بیماری های عفونی مانند ایدز و اکثر بد خیمی ها مانع از اهدای عضو خواهند شد. البته همه این شرایط در زمان فوت شخص مجدداً ارزیابی می گردند.

 

     آیا جسد اهدا کننده مرگ مغزی پس از اهدای عضو تغییر شکل میدهد؟

به جای اعضای برداشت شده پروتز گذاشته شده و جای عمل فقط به صورت یک خط از بالای جناغ سینه تا ناف که به صورت پلاستیک دوخته شده دیده میشود.

جسد اهدا کننده پس از این ترمیم بسیار دقیق و ظریف به سرد خانه فرستاده می شود و روز بعد در هر نقطه ای از کشور که مد نظر خانواده باشد ، جهت خاکسپاری تحویل ایشان می گردد.

 هماهنگ کننده تیم پیوند در مراسم سوم یا هفتم بیمار با یک دسته گل و لوح تقدیر حضور می یابد ، لوح و گل را تقدیم خانواده اهدا کننده می کند و متن لوح تقدیر را برای عموم، قرائت می کند تا همگان متوجه شوند ، این حرکت ایثارگرانه ، اهدای عضو بوده است نه فروش آن.

 

    آیا در قبال عضو اهدا شده پولی به خانواده اهدا کننده داده می شود یا خیر؟

خیر ؛ عضو پیوندی به صورت رایگان و به عنوان هدیه به خانواده گیرنده اهدا می شود و گیرنده نیز پولی بابت عضو پیوندی پرداخت نمی کند و برای تضمین این امر شما می توانید در مراسم بزرگداشت پیوند اعضا (جشن نفس) که هر ساله برگزار می شود شرکت کرده و با خانواده های دهنده و گیرنده صحبت کرده و سوالات خویش را در این مورد از آن ها بپرسید.

 

    آیا خانواده های  فرد اهدا کننده و فرد گیرنده عضو پیوندی یکدیگر را ملاقات خواهند کرد ؟

خیر، هویت طرفین به دلائلی که چند نمونه از آن در ذیل قید شده ، محرمانه خواهد ماند، البته تعدادی از خانواده ها تمایل خواهند داشت که از طریق نامه های بی نام و نشان (با همکاری مرکز اهدای عضو) با هم مکاتبه داشته باشند:

الف) به ندرت دیده شده برخی از اعضای خانواده ی اهدا کننده، پس از مدتی از خانواده ی گیرنده ی عضو، در خواست مادی دارند.

ب) گاهی اوقات بیمار پیوند شده ، پیوند را رد می کند و زنده نمی ماند و چون بیمار گیرنده در حکم فرزند جدید خانواده ی اهدا کننده می باشد ، مثل این است که  گویی این خانواده، دو بار فرزندشان را از دست داده اند.

پ) گاهی اوقات خانواده ی اهدا کننده توقع دارند که گیرنده نیز از نظر شرعیات و شیوه ی زندگی ، کاملاً مانند زنده یاد فرد مرگ مغزی باشد ، که این برای گیرنده و خانواده اش مشکلاتی را ایجاد می کند .

ت) بعضاً خانواده های اهدا کننده تمایل دارند به کرات ( برخی اوقات روزانه ) ، گیرنده را ملاقات کنند تا خاطرات عزیز از دست رفته شان را زنده کنند ، که این نیز باعث ایجاد مزاحمت و اختلال در روند زندگی گیرنده خواهد

 

و چه زیباست لحظه ای که چندین انسان با اعضای یک انسان فوت شده ، جانی دوباره می یابند و زندگی خود را از سر می گیرند.

نخستین پیوند انجام شده در ایران در سال 1314 و با پیوند قرنیه شروع شد و پس از آن نیز پیوند کلیه در سال 1347 انجام شد. هم‌چنین پیوند مغز و استخوان در سال 1369، پیوند قلب و کبد در سال 1372، پیوند ریه در سال 1379 و نهایتا پیوند روده و پانکراس در سال 1385 انجام شد.